Trên địa bàn tỉnh có 7.371 doanh nghiệp đang hoạt động, sử dụng 236.047 lao động (tăng 15.644 người so với năm 2020). Trong đó: 1.405 lao động làm việc trong doanh nghiệp nhà nước (chiếm 0,6%), 78.590 lao động làm việc trong doanh nghiệp ngoài nhà nước (chiếm 33,3%) và 156.052 lao động làm việc trong doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (chiếm 66,1%). Năm 2021, các doanh nghiệp trong khu công nghiệp sử dụng 113.305 lao động (bằng 48% tổng số lao động làm việc trong các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh), trong đó có 80.035 lao động là người Vĩnh Phúc.

Kết quả ghi chép, cập nhật thông tin Cầu lao động năm 2021 trên địa bàn tỉnh: Lao động nữ chiếm 56% số lao động doanh nghiệp đang sử dụng; 28% lao động làm việc tại doanh nghiệp là lao động ngoại tỉnh. Tiền lương bình quân của người lao động trong các doanh nghiệp là: 6.524.605 đồng/người/tháng (tăng so với năm 2020[1]); tiền lương bình quân thấp nhất: 4.623.498 đồng/người/tháng; tiền lương bình quân cao nhất: 14.409.984 đồng/người/tháng. Thu nhập bình quân của người lao động trong doanh nghiệp là 9.610.000 đồng/người/tháng, tăng 390.000 đồng/người/tháng so với năm 2020.

Theo báo cáo của các doanh nghiệp, mức thưởng Tết Âm lịch bình quân là 6.250.562 đồng/người. Mặc dù gặp nhiều khó khăn do dịch bệnh Covid-19, bên cạnh thưởng Tết, người sử dụng lao động trong các doanh nghiệp còn có các chính sách, chế độ phúc lợi khác dành cho người lao động (tổ chức tuyên dương, tặng quà hoặc khen thưởng cho người lao động có thành tích xuất sắc trong năm 2021 hỗ trợ một phần chi phí đi lại cho người lao động ở xa về quê ăn Tết; hỗ trợ cho người lao động hoàn cảnh khó khăn), với các hình thức hỗ trợ, mức hỗ trợ khác nhau, tùy tình hình thực tế của mỗi doanh nghiệp.

Báo cáo của 92 doanh nghiệp về kế hoạch tuyển mới 6.222 lao động trong Quý I và Quý II/2022: Về trình độ của lao động cần tuyển: 64,1% lao động phổ thông; 24,4% công nhân kỹ thuật không bằng, chứng chỉ; 1,6% trình độ sơ cấp; 2,1% trình độ trung cấp; 7,8% trình độ cao đẳng, đại học trở lên. Về ngành nghề có nhu cầu tuyển lao động: Các doanh nghiệp có nhu cầu tuyển lao động chủ yếu là doanh nghiệp điện tử (chiếm 33,2% nhu cầu) và doanh nghiệp da giày, dệt may (chiếm 29,3%). Hiện tại, một số doanh nghiệp thiếu lao động cục bộ, do người lao động là F0, F1 nghỉ việc tăng mạnh. Mặt khác, sau khi điều trị khỏi Covid-19, một bộ phận người lao động chưa hồi phục sức khỏe, nên tiếp tục kéo dài số ngày nghỉ. Ngoài ra, một bộ phận lao động nghỉ việc để chăm sóc con dưới 07 tuổi bị mắc Covid-19…

Nhằm tăng cường sự tham gia, phối hợp giữa các sở, ban, ngành, đơn vị liên quan và UBND các huyện, thành phố trong công tác giải quyết việc làm, duy trì và mở rộng việc làm cho người lao động, tăng thu nhập, nâng cao chất lượng cuộc sống, góp phần hoàn thành chỉ tiêu giải quyết việc làm theo Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2022 của tỉnh; cũng như việc kịp thời nắm bắt, trao đổi thông tin về tình hình quan hệ lao động trong các doanh nghiệp, từ đó hỗ trợ doanh nghiệp, người lao động trong việc đảm bảo mối quan hệ hài hòa, ổn định, tiến bộ, Sở Lao động - TB&XH đã tham mưu ban hành Kế hoạch số 73/KH-BCĐ ngày 16/02/2022 của BCĐ Giải quyết việc làm tỉnh về tạo việc làm trong nước và đưa lao động Vĩnh Phúc đi làm việc có thời hạn ở nước ngoài năm 2022; Kế hoạch số 44/KH-UBND ngày 28/02/2022 về Triển khai Luật Người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng trên địa bàn tỉnh Vĩnh Phúc; Quyết định số 166/QĐ-UBND ngày 24/01/2022 về việc thành lập Ban chỉ đạo thực hiện “Đề án Phát triển quan hệ lao động hài hòa, ổn định, tiến bộ trong các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Vĩnh Phúc giai đoạn 2021-2025”; Kế hoạch số 41/KH-UBND ngày 23/02/2022 của UBND tỉnh về Triển khai Đề án “Phát triển quan hệ lao động hài hòa, ổn định, tiến bộ trong các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Vĩnh Phúc giai đoạn 2022-2025”; Kế hoạch số 65/KH-BCĐTHĐAPTQHLĐ ngày 15/3/2022 về thực hiện “Đề án phát triển quan hệ lao động hài hòa, ổn định, tiến bộ trong các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Vĩnh Phúc giai đoạn 2021-2025” năm 2022; Quyết định số 09/QĐ-UBND ngày 05/01/2022 về “Quy chế cung cấp thông tin về tình hình hoạt động của các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Vĩnh Phúc”…

Kết quả, quý I năm 2022, toàn tỉnh ước giải quyết việc làm cho 5.492 lao động (đạt 32,3% so với Kế hoạch năm 2022). Trong đó, giải quyết việc làm trong nước 5.456 (lĩnh vực công nghiệp - xây dựng: 3.011 người; lĩnh vực nông - lâm - ngư nghiệp: 975 người; lĩnh vực thương mại - dịch vụ: 1.470 người); đưa lao động đi làm việc có thời hạn ở nước ngoài cho 36 người. Tình hình lao động trong doanh nghiệp sau Tết Nguyên đán khá ổn định, đa số lao động quay trở lại làm việc sau Tết (97,3% số lao động). Lao động chưa quay trở lại làm việc (chiếm 2,7%), chủ yếu là lao động ngoại tỉnh và lao động ở xa doanh nghiệp hoặc người đang điều trị, cách ly y tế do dịch bệnh Covid-19. Số doanh nghiệp thiếu hụt lao động, do lao động không quay trở lại làm việc sau Tết thấp.

Sở Lao động - TB&XH đã triển khai nhiều hoạt động, giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp tuyển lao động như: Tư vấn, giới thiệu việc làm cho người lao động; Cung ứng lao động cho các doanh nghiệp. Tổ chức các giao dịch việc làm định kỳ trong tỉnh và kết nối online 5 tỉnh phía Bắc, với sự tham gia trực tiếp của 27 lượt doanh nghiệp (nhu cầu tuyển dụng 1.347 người) và người lao động. Chủ động liên hệ với các doanh nghiệp có nhu cầu tuyển lao động để hỗ trợ. Đã ký hợp đồng về công tác thông tin, tuyên truyền việc làm, cung ứng lao động với một số doanh nghiệp…

Để kịp thời nắm bắt tình hình quan hệ lao động trong các doanh nghiệp, Sở Lao động - TB&XH đã ban hành văn bản đề nghị các sở, ban, ngành liên quan; UBND các huyện, thành phố tăng cường cung cấp, trao đổi thông tin về tình hình quan hệ lao động; nguy cơ ngừng việc tập thể, tranh chấp lao động hoặc tình hình tranh chấp lao động xảy ra tại doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh. Đồng thời, ban hành văn bản số gửi các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh hướng dẫn cung cấp thông tin về các vấn đề vướng mắc phát sinh trong quan hệ lao động của doanh nghiệp, để kịp thời hỗ trợ. Trước Tết nguyên đán năm 2021, không phát sinh ngừng việc tập thể tại các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh liên quan đến lương, thưởng Tết như những năm trước đây.

Hiện nay, một số doanh nghiệp trong khu công nghiệp xuất hiện tình trạng ngừng việc tập thể, kiến nghị người sử dụng lao động các nội dung liên quan đến nâng lương. Nguyện vọng được nâng lương của người lao động làm việc trong các doanh nghiệp là chính đáng. Thực tế từ năm 2020 đến nay, Chính phủ chưa điều chỉnh mức lương tối thiểu vùng, mức lương tối thiểu vùng vẫn áp dụng theo quy định tại Nghị định số 90/2019/NĐ-CP; năm 2021 đa số các doanh nghiệp không điều chỉnh mức lương cho người lao động; năm 2022, một số doanh nghiệp chưa có dự kiến tăng lương, chờ Chính phủ ban hành mức lương tối thiểu vùng mới. Trong khi đó, giá cả nhiều mặt hàng tiêu dùng tăng… Tuy nhiên, người lao động lựa chọn phương án ngừng việc tự phát, gây sức ép để người sử dụng lao động phải thực hiện nâng lương, là chưa phù hợp quy định của pháp luật lao động; một bộ phận người lao động còn tâm lý “hiệu ứng đám đông”, “hiệu ứng lan truyền”… Từ đầu năm đến nay, một số doanh nghiệp có kế hoạch tăng lương cho người lao động, các doanh nghiệp dự kiến thông báo tăng lương từ ngày 25/3 và thực hiện vào tháng 4/2022 (Mức tăng dao động từ 150.000 đồng/tháng, đến 420.000 đồng/tháng), nhưng không áp dụng đồng đều mà tùy vào nguồn lực của từng doanh nghiệp, chế độ phúc lợi, chế độ phụ cấp thâm niên, mức thu nhập bình quân của người lao động… mà doanh nghiệp điều chỉnh cho phù hợp. Tuy nhiên, sau khi nhận được thông báo, một số người lao động không nhất trí, dẫn đến ngừng việc, yêu cầu đối thoại trực tiếp với lãnh đạo doanh nghiệp…

Thực tế cho thấy, đa số các doanh nghiệp không chủ động cung cấp thông tin về nhu cầu tuyển lao động, chưa chấp hành chế độ báo cáo hàng tháng về tình hình biến động lao động với Trung tâm Dịch vụ việc làm (Luật Việc làm quy định, nhưng không quy định chế tài xử phạt); Thông tin tuyển dụng sơ sài, không rõ ràng về chế độ, chính sách người lao động được hưởng, cũng như các đãi ngộ của doanh nghiệp; Tình hình dịch bệnh trên địa bàn tỉnh diễn biến phức tạp, số F0 tăng cao, dẫn tới tâm lý e ngại của người lao động trong dự tuyển lao động, đặc biệt là việc tuyển dụng lao động tỉnh ngoài; Lực lượng lao động ngoài tỉnh chiếm tỷ lệ cao, nhu cầu thực về nhà ở hiện nay chưa đáp ứng được, tập trung chủ yếu ở địa bàn thành phố Vĩnh Yên, huyện Bình Xuyên và thành phố Phúc Yên, nơi tập trung các khu công nghiệp; Một số trung tâm dịch vụ việc làm chưa chủ động kết nối với các doanh nghiệp, để nắm bắt nhu cầu tuyển dụng, chưa tạo được nguồn cung lao động ổn định, đặc biệt là việc cung ứng lao động có tay nghề cho doanh nghiệp; Tiền lương, chế độ nâng lương, nâng bậc thực hiện theo thỏa thuận của người lao động, người sử dụng lao động. Hiện nay, mức lương các doanh nghiệp trên địa bàn đã thực hiện đảm bảo quy định tại Nghị định 90/2019/NĐ-CP của Chính phủ; Các doanh nghiệp trong khu công nghiệp, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, hầu hết đều có Công ty mẹ ở nước ngoài, ban lãnh đạo doanh nghiệp tại Việt Nam không tự quyết định về mức tăng lương, thời điểm tăng lương… mà phải phụ thuộc vào chỉ đạo của Công ty mẹ. Mặt khác, một số các doanh nghiệp hiện nay kết quả hoạt động sản xuất, kinh doanh chịu ảnh hưởng tiêu cực của dịch bệnh Covid-19…

Để khắc phục những khó khăn và tồn tại, hạn chế nêu trên, nhằm phấn đấu đạt và vượt chỉ tiêu kế hoạch năm 2022: Giải quyết việc làm cho 17.000 lao động (Trong đó tạo việc làm mới trong nước cho 16.000 lao động và đưa 1.000 lao động đi làm việc ở nước ngoài); Đảm bảo cung ứng kịp thời nguồn lao động cho các doanh nghiệp, cũng như ổn định tình hình hoạt động sản xuất, kinh doanh của các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh, trong thời gian tới Sở Lao động - TB&XH sẽ phối hợp với các cơ quan, đơn vị liên quan và UBND các huyện, thành phố thực hiện tốt một số nhiệm vụ sau:

Thứ nhất, về giải quyết việc làm cho người lao động và cung ứng nguồn lao động cho các doanh nghiệp:

- Tiếp tục triển khai thực hiện có hiệu quả nhiệm vụ và giải pháp đã đề ra trong các kế hoạch của UBND tỉnh và Ban chỉ đạo Giải quyết việc làm tỉnh về tạo việc làm trong nước và đưa lao động Vĩnh Phúc đi làm việc có thời hạn ở nước ngoài năm 2022. Tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến các chính sách hỗ trợ của Chính phủ với người lao động, người sử dụng lao động gặp khó khăn do dịch Covid-19; các chính sách hỗ trợ giải quyết việc làm theo quy định của Luật Việc làm và của tỉnh Vĩnh Phúc.

- Tham mưu ban hành Nghị quyết của HĐND tỉnh về “Một số chính sách hỗ trợ giải quyết việc làm trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2022-2025”, để khuyến khích, tạo cơ hội việc làm trong và ngoài nước cho người lao động Vĩnh Phúc có nhu cầu tìm kiếm việc làm. Ưu tiên giải quyết việc làm đối với người lao động thuộc hộ nghèo, cận nghèo, lao động thiểu số, lao động đi xuất khẩu lao động trở về nước, lao động đã chấp hành xong hình phạt tù.

- Thông tin kịp thời tình hình thị trường lao động; các Chương trình đưa lao động đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng; thông tin của các đơn vị dịch vụ việc làm, doanh nghiệp được giới thiệu tuyển chọn lao động Vĩnh Phúc đi làm việc ở nước ngoài. Đa dạng hóa các hình thức kết nối cung - cầu lao động, các dịch vụ cung ứng lao động cho doanh nghiệp. Đẩy mạnh hoạt động của các Trung tâm dịch vụ việc làm, đồng thời tăng cường liên kết giữa Trung tâm dịch vụ việc làm và các doanh nghiệp được cấp phép hoạt động dịch vụ việc làm để mở rộng phạm vi khai thác thông tin thị trường lao động, tăng số lượng lao động cung ứng và rút ngắn thời gian cung ứng lao động.

- Tăng cường kết nối với các tỉnh lân cận trong tuyển chọn, cung ứng lao động. Tiếp tục đẩy mạnh công tác phối hợp đào tạo, tuyển chọn lao động giữa doanh nghiệp với các cơ sở giáo dục nghề nghiệp, nhằm khai thác có hiệu quả lực lượng lao động đã qua đào tạo nghề, nâng cao thu nhập cho người lao động, thúc đẩy đào tạo lao động theo nhu cầu của thị trường.

- Thực hiện các hoạt động thu thập, cập nhật thông tin thị trường lao động; nắm bắt nhu cầu tuyển lao động trong năm 2022 của người sử dụng lao động, để triển khai các biện pháp hỗ trợ kịp thời, hiệu quả.

- Thực hiện các chính sách hỗ trợ tạo việc làm theo quy định của Luật Việc làm. Tiếp tục sử dụng hiệu quả nguồn vốn cho vay tự tạo việc làm, duy trì và mở rộng việc làm từ Quỹ quốc gia giải quyết việc làm. Triển khai các chính sách, giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh vượt qua khó khăn do đại dịch covid-19, phát triển sản xuất - kinh doanh, tạo việc làm, nâng cao thu nhập cho người lao động.

- Kịp thời nắm bắt nhu cầu tuyển dụng lao động của các doanh nghiệp về số lượng, cơ cấu, yêu cầu tuyển lao động và công khai các chế độ lương, thưởng, đãi ngộ người lao động được hưởng khi làm việc tại doanh nghiệp để phục vụ công tác tuyên truyền, thu hút lao động.

- Làm việc với các trung tâm dịch vụ việc làm và đơn vị cho thuê lại lao động, để trao đổi về nguồn lao động có khả năng cung ứng của doanh nghiệp, tăng cường hợp tác trong công tác dịch vụ việc làm. Kết nối với một số tỉnh lân cận, để tổ chức các phiên giao dịch việc làm cho doanh nghiệp Vĩnh Phúc tại Trung tâm Dịch vụ việc làm của các tỉnh. Đa dạng hình thức giao dịch việc làm, hướng tới cơ sở và người lao động kết nối có hiệu quả người lao động và doanh nghiệp.

Thứ hai, về tình hình quan hệ lao động trong các doanh nghiệp:

- Triển khai thực hiện có hiệu quả Đề án “Phát triển quan hệ lao động hài hòa, ổn định, tiến bộ trong các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Vĩnh Phúc giai đoạn 2021-2025”; thực hiện nghiêm túc “Quy chế cung cấp thông tin về tình hình hoạt động của các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Vĩnh Phúc”… Tham mưu UBND tỉnh ban hành Kế hoạch Tuyên truyền, phổ biến pháp luật cho người lao động, người sử dụng lao động trong các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh, giai đoạn 2022-2025.

- Đẩy mạnh việc tuyên truyền, vận động tập thể người lao động thực hiện kiến nghị theo trình tự của pháp luật và thành lập tổ chức công đoàn cơ sở tại các doanh nghiệp. Rà soát hợp đồng lao động; thỏa ước lao động tập thể (nếu có) hoặc các thỏa thuận khác giữa hai bên về tiền lương, chế độ đãi ngộ cho người lao động… để đề nghị người sử dụng lao động thực hiện theo quy định. Tăng cường nắm bắt tâm tư, nguyện vọng của người lao động, để phối hợp với người sử dụng lao động xem xét, giải quyết. Đồng thời, chủ động thông báo, thông tin cho người lao động về các nội dung đã trao đổi, thương lượng, thống nhất với người sử dụng lao động liên quan đến quan hệ lao động.

- Tiếp tục nắm bắt kịp thời và có phương án ổn định tình hình an ninh trật tự tại các doanh nghiệp. Từ đó, đề nghị người sử dụng lao động thực hiện đầy đủ các thỏa thuận với người lao động về tiền lương, chế độ nâng lương, nâng bậc và chế độ đãi ngộ khác; thông báo công khai, kịp thời đến người lao động về các chủ trương, chính sách liên quan đến người lao động để người lao động biết (nếu có); tăng cường thực hiện đối thoại tập thể, các hình thức dân chủ ở cơ sở, để xem xét, giải quyết các kiến nghị của người lao động.

Thứ ba, tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra thực hiện quy định của pháp luật lao động tại các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh, nhằm tăng cường hiệu lực, hiệu quả quản lý Nhà nước đối với việc chấp hành các quy định của pháp luật theo quy định của Bộ luật Lao động; Luật An toàn, vệ sinh lao động… và các văn bản hướng dẫn thi hành; kịp thời phát hiện, chấn chỉnh những sai phạm, để các doanh nghiệp nghiêm túc trong việc chấp hành quy định của pháp luật; nâng cao nhận thức và trách nhiệm của chủ doanh nghiệp đối với quy định của pháp luật lao động và các văn bản hướng dẫn thi hành, đồng thời kiến nghị, đề xuất các biện pháp tăng cường quản lý Nhà nước về lĩnh vực pháp luật lao động tại các doanh nghiệp.

Đoàn Quang Vinh - Phòng Lao động - Việc làm

[1] Kết quả điều tra cầu Năm 2020, tiền lương bình quân của người lao động trong doanh nghiệp là 6.181.424 đồng/người/tháng